Toplumlarin en büyük sorunlarindan biri de kendi ait olduldari kültürü, gelenegi, inanclari etnik kökenlerini asiri derecede yüceltme, buna karsin kendilerinden olmayan gruplara inanc sistemlerine devamli kusur aramaya ve onlari kücültmeye calisllmak olmustur. Bundan dolayi degisik dini Maclar ve mezheplerin, etnik farklifildarm ve kültürel kimliklerin birbirle-rini tanimlamalari hep sorunlu olmus; baskilara, savaslara katliamlara varan acili sonuclar dogurmustur. Alevilik insan ve sevgi merkezlidir, toplumcudur, paylasimcidir, kadin erkek esittir. Kisacasi evrenseldir. Alevilik, Anadolunun hosgörülü gercek kimliginin günümüze yansimasidir. Cogu gizli tutulan sirlarin kaynagi da binlerce yillik birikimin ve sentezin icindedir. Bunlari cözdükce karsiniza baska kapilar baska bir dünya acilir..

Anadolunun lonca örgütlenmesi Ahilik, Alevilik ve Bektasilik kökenleri cok gerilere gitse de Anadoluya özgüdürler ve birbirlerini etkilemislerdir. Ahiligin; Elini, sofrani, kapini acik tut. Gözünü, dilini, belini bagli tut. ögretisi Alevilik, Bektasilikin de temel ilkeleriydi. Ahilik, kökenleri nereye dayanirsa dayansin Anadoluda en mükemmel seklini almistir. Ahilik, Anadolu insaninin birkac yüzyil devam ettirdigi insan merkezli yardimlas-mayi, emegi, adaleti, calisani, dogru kazanci temel alan Türk tarihinde övünc verici muhtesem bir organizasyondu. Bunlarin yaninda Mevlevilik icin ayni seyleri söylemek zordur. Mevleviler toplumcu degildir. Ezilen siniflarin sorunlarini dile getirmediler. Hep üst sinifin yaninda oldular. Zenginlerin, devlet görevlilerinin ve devletin ihsan-lariyla yasadilar. Mevlananin biraktigi güzel sözler, manali siir söyleme ser-mayesini kullanarak etrafi etkilediler. Halkin dertleriyle ilgilenmediler, ekmek elden su gölden yasadiilar ve üretmeden tükettiler. Bu oldukca kompleks olusumlarin kökenleri ve bu olusumlarda önemli rol oynayan karakterlerin gercek kimliklerini belgeler esliginde ortaya koymaya calistik. Cogu perde arkasinda kalmis bu gercekleri bilmeden ne Anadolu Türk kimligi ne Anadolu kültürü tam olarak cözümlenebilir.